دانلود مقاله کارشناسی  ارشد رشته علوم اجتماعی

بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی در بحران هویت در جوانان ایرانی

 
 
 
چکیده
فضای مجازیِ شبکه­های اجتماعی اینترنتی یکی از مهم­ترین ابزارها برای نمود یافتن اثرات جهانی‌شدن است. این فضای­ مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمود­های مختلف معنایی را ایجاد می­کند. افراد در مواجهه با این فضا و تکثر منابع در ساخت هویت، دچار تعلیق (به معنی معلق بودن و سردرگمی) می‏شوند. از بین رفتن زمان و مکان و نقش بیشتر فضا در دنیای مجازی تجلی آشکاری دارد. افراد در مواجهه با این فضای دوم، بنیان­های هویت خود را متزلزل می­بینند و دچار تردید و اضطراب می­شوند. اگرچه شبکه­های اجتماعی مجازی در فرایند ارتباطات می­توانند دارای تأثیرات مثبت و منفی باشند، پژوهش حاضر تنها بر جنبه‌های بحران­زای این فرایند تأکید کرده است و یکی از آثار فضای مجازی شبکه­های اجتماعی را در جوامع، به خصوص جوامع درحال گذار، ایجاد بحران هویت ملی و دینی می‏داند.
 
یافته‌های پژوهش نشان می­دهد که براساس یک تقسیم­بندی نسلی، نسل سوم بیشترین کاربران فضای مجازی در ایران بوده و بیش از نسل­های دیگر در معرض آثار ناشی از شبکه‏های اجتماعی مجازی‌اند. فضای مجازی نوعی از بحران هویت را در میان طیف گسترده­ای از جوانان به‌وجود آورده و این بحران هویت در زمینه­های فردی ناهمگونی­های هویتی را سبب شده و به نحوی تعادل اجتماعی را متأثر کرده است. همچنین شبکه­های اجتماعی مجازی، باعث تغییرات اساسی در نهادهای هویت‌ساز شده­اند و عوامل معناساز هویتی را دستخوش تغییر نموده‌اند.
 
 
 
کلمات کلیدی:

هویت

بحران هویت

فضای مجازی

شبکه های اجتماعی مجازی

 
 
 
 
بیان مسئله
جوامع مختلف تحت تاثیر تحولات بسیار عظیم علمی- تکنولوژیک به سمت جامعه اطلاعاتی یا جامعه شبکه­ای در حال حرکت­اند. جامعه شبکه­ای، جامعه­ای است که ساختار آن متاثر از فناوری است. در جامعه شبکه­ای، جوامع با چالش­هایی چون نابرابری اجتماعی، هویت­های جدید، تمایزپذیری و شالوده­شکنی نهادهایی نظیر دولت، و فرصت­هایی چون نقش اینترنت و شبکه­های اجتماعی در پژوهش، خلاقیت، تعامل و همزیستی جهانی، شکل­گیری هویت سیال و غیره رو به ­رو شده­اند. به نظر می­رسد به علت وجود این چالش­ها انسجام اجتماعی و هویتی در جامعه اطلاعاتی و به خصوص در کشورهای در حال توسعه مانند ایران متزلزل شده است. فرایند جهانی شدن با گسترش قلمرو روابط زندگی اجتماعی دنیای اجتماعی افراد را بسیار بزرگتر می­کند و احساس کنترل­ناپذیر شدن چنین دنیایی را در آنها به‌وجود می­آورد.
 
شبکه­های اجتماعی مجازی به لحاظ عمومیت یافتن در میان کاربران و با گستره وسیع جغرافیایی در درون مرزهای ملی، تبدیل شدن به یک ارتباط خصوصی و شخصی و فارغ بودن از هر نوع کنترل از سوی مراجع قدرت، به‌وسیله­ای بی‌بدیل در عرصه ارتباطات تبدیل شده‌اند و زمینه­های تاثیرگذاری خارج از کنترل دولت­ها و نهادهای قدرت را در جوامع به‌وجود آورده‌اند.
 
مفهوم بحران هویت ناشی از شرایط جدید فضای دو جهانی شده کنونی است. از مهم­ترین عوامل بروز بحران هویت در جوامع فعلی، گسترش صنعت ارتباطات و به‌ویژه فضای مجازی اینرنت و شبکه­های اجتماعی سایبری است. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی که آزادترین محیطی است که بشر تا به امروز با آن مواجه بوده، منابع هویت­ساز سنتی و معمول در جوامع را تضعیف و کارکرد آنها را با دشواری رو به­رو کرده است. این بحران فقط به کشورهای جهان سوم و درحال توسعه محدود نبوده و نخواهد بود­؛ به‌طوری که در جهان امروز هیچ جامعه­ای نمی­تواند ادعا کند که از تأثیرات ناشی از این بحران در امان خواهد بود.
 
هویت­های دینی و ملی در ایران امروز، هر یک به گونه­ای، با نوعی از بحران هویت مواجه‏اند. پژوهش حاضر در صدد پاسخ به این سوال: نسبت میان فضای مجازی شبکه­های اجتماعی و بحران هویت اجتماعی چیست؟ همچنین بررس این مسئله است که هویت­های ملی و دینی در ایران امروز با چه نوع بحران هویتی مواجه هستند؟ تاثیر فضای مجازی شبکه­‌های اجتماعی بر هویت در مفهوم گسترده خود به‌رغم انکارناپذیر بودن آن، صرفاً در نوع، میزان و تأثیر مثبت یا منفی آن محل مناقشه نظری است و این‌که این تاثیر و تغییر هویت به چه نحو خواهد بود، هنوز پاسخ روشنی برای آن وجود ندارد. به نظر می­رسد دوران کنونی، دوران بلاتکلیفی در فرجام این فرایند است.­ با این وصف، امکان دارد وقوع چندگانگی و شکاف­های هویتی در درون جامعه ایران به نوعی از بحران هویت بینجامد. این مسئله در کشورهای دارای فناوری­های ضعیف ارتباطی کم قدرت­، وضعیتی متفاوت دارد و این کشورها با تأثیرپذیری بیشتر و تأثیرگذاری کمتر، بیشتر در معرض بحران هویت قرار دارند.
 
فرضیه پژوهش حاضر نیز بر این اساس است که: شبکه­های اجتماعی از طریق جهانی‌سازی شبکه ارتباط و تعاملات ناشی از آن، موجب تغییر در نظام ارزشی، هنجاری و نگرش نسل سوم، و زمینه­ساز بحران هویت در سطوح مختلف شده است. در پژوهش حاضر، از نظریات حوزه بحران، بحران هویت با تکیه بر نظریات لوسین پای[4] و دیدگاه مانوئل کاستلز[5]­در مورد آثار گسترش فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی بر زندگی اجتماعی استفاده شده است. روش مطالعه در این نوشتار، بهره­گیری از استدلال­های نظری و نیز متکی بر برخی شواهد تجربی از سایر تحقیقات صورت گرفته می­باشد.
 
 
 
 
فهرست مطالب
چکیده
کلمات کلیدی
مقدمه
بیان مساله
تعریف مفاهیم
شبکه‌های اجتماعی مجازی
هویت
بحران هویت

فضای مجازی و هویت

بحران هویت در فضای مجازی شبکه­های اجتماعی

فضای مجازی و بحران هویت در ایران

 
بحث و نتیجه­گیری
منابع